Nl:Latijnse woorden en expressies/A

Latijnse woorden en expressies die starten met de letter A.

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z - @ - *

A.C.

anno Christi

A.D.

anno Domini

aet.

aetatis

a.m.

ante meridiem

ampl.

amplissima/..simus

a.u.s.

actum ut supra

a,ab

van, van der

abamita

zuster van de betovergrootvader, ook wel van de overgrootvader of van de grootvader

abavia

betovergrootmoeder

abavunculus

broer van de betovergrootmoeder, de overgrootmoeder of de grootmoeder

abavus,abavia

betovergrootvader, betovergrootmoeder (alg.):voorouder, voorzaat, voorvader, voormoeder

abba(s),abbatis

abt

abbatia

abdij

abbatiola

kleine abdij

abbati(ss)a

abdis

ablutus

gezuiverd, gewassen (door het doopsel)

abernarius faber

ketelmaker, ketelslager, ketelsmid, ketellapper, blikslager

ab hoc et hab ac

van de hak op de tak, verward, in het wild praten

abiit

hij/zij is vertrokken

ab infantia

vanaf zijn kinderjaren

ab intestato

bij versterf zonder testament nagelaten te hebben (erfopvolging zonder testament)

abjectarius

schrijnwerker, meubelmaker, timmerman, houtsnijder, beeldsnijder

abmateria

zuster van de betovergrootmoeder

abnepos

zoon van de achterkleinzoon

abnepotes

afstammelingen, nakomelingen

abneptis

dochter van de achterkleinzoon

abnurus

vrouw van de achterkleinzoon

ab obstetrice baptisatus est

hij (zij) is gedoopt door de vroedvrouw

abpatruus

broer van de betovergrootvader

abortivus, abortius

te vroeg geboren

abovius

betovergrootvader

abreptus

weggenomen

abrogatio

intrekking, afschaffing, opheffing der wet

absente corpore

lijkdienst, uitvaartdienst zonder lijk

absente corpus

lijkdienst zonder lijk

absoluta munitus

vergiffenis verkregen hebben

absoluta et extrema unctione munitus

voorzien van absolutie en laatste oliesel

absolutio

absolutie

absque

zonder

absque dubio

zonder twijfel

abuepas

zoon van een achterkleinzoon

abueptis

dochter van een achterkleinzoon

ac

en

acatholicus

niet-katholiek

accepto

ontvangen, aanvaarden

accepto necessitatis baptismo ab obstetrice

na het ontvangen van de nooddoop door de vroedvrouw, omwille van de noodzaak de doop gekregen van de vroedvrouw

accijns

belasting op verbruiksgoederen

accisor

ontvanger van de rechtstreekse belastingen (accijns-verbruiksbelasting)

aciscularius

steenhouwer, steenkapper

actionarius

handelaar, koopman, venter, winkelier

actis bannis

na de roepen (bannen)

actuarius

bedrijfsleider, overheidsklerk, griffier

actum

geschied

actum ut supra

datum als voorgaande, op datum boven in de akte vermeld

acuarius

naaldenmaker

acuciator

slijper, wetter

acufex

naaldenmaker

acuminator

slijper, wetter

acupictor

borduurder, zijdeborduurder, -werker, -wever

an aeternitatem trans(abiit)

ging naar de eeuwigheid

adamita

zuster van de betovergrootvader

adavunculus

broer van de betovergrootvader

ad-census

belasting op de verbruiksgoederen

ad hunc actum requisitus

gevraagd voor het opmaken van deze akte, voor deze akte opgeroepen

adinstar

even groot, gelijkend

adjudicare

toewijzing bij openbare verkoop, aanbesteding, toekenning

admatertera

zuster van de betovergrootmoeder

ad matrimonium inscripti

ingeschreven voor het huwelijk

administratis sacramentis

met de sacramenten bediend

administratus

bediend

admodum

zeer

admodum reverendus

(titel) zeereerwaarde

adnepos

zoon van een achterkleinkind

adolescens

jongeling, jonge dochter (tussen 15 & 30 jaar), (bn)ongehuwd, echteloos

adolescentie

aankomende jeugd

adolescentula

jong meisje, maagd

adolescentulus

jongetje, knaapje

ad Patres

naar de vaderen gegaan, naar het dodenrijk gegaan

adpatruus

broer van de betovergrootvader

adpendere

ap & depentiën, met al wat er toebehoort

ad perpetuam memoriam

ter eeuwige gedachtenis

adscriptum glebae

lijfeigene, bij de grond gerekend (gleba is aardkluit, grond)

ad solemnizationem hujus actus requisitis

gevraagd voor het opmaken van deze akte, voor deze akte gevraagd

adsti-tit

was aanwezig

ad tempus

tijdelijk

ad tempus vitae

levenslang

adulescens

jongeling, jonge dochter (tussen 15 & 30 jaar), (bn)ongehuwd, echteloos

adulescentula

jong meisje, maagd

adulescentulus

jongetje, knaapje

adulescentulo

kleine jongen pas de kinderjaren ontgroeid

adulta, adultus

1. volwassen

2. (bn) opgroeiend, tamelijk volwassen

adulta virgo

volwassen jong meisje

adulter

(bnw) overspelig; illigal lover; bastard

adulterio natus

uit overspel geboren

adulterium

echtbreuk; mixen van ingredienten; contaminatie

adumbrator

tekenaar, silhouettist

ad valorem

berekend naar de waarde, overeenkomstig de waarde

advenae, advenus

van een vreemde

adventivus

bruidschat, gegeven door een ander dan de vader

ad verbum

woordelijk, woord voor woord

ad vitam

levenslang, op het leven (rente)

advocatus

advokaat

ad vocem

bij het woord opzoeken, bij het woord te vinden

aedile

magistraat van de politie/brandweer/markten/spelen; sacristan

aedilis

kerkmeester

aedituus

koster, kerkdienaar, klokluider, ook godsdienstonderwijzer, kerkmeester, beheerder van het kerkelijk vermogen

aegridtudine quadam

door een of andere ziekte

aegrota,aegrotus

ziek

aegrota per ... dies

na een ziekte van ... dagen

aegrotavit

was ziek

aegrotus

ziek

aegrum

ziek zwak

aequali gradu

in gelijke graad van bloed of verwantschap

aequalis

gelijk

aerarius

kopersmid, koperslager, kopergieter, roodkoper, schatmeester, schatbewaarder, kassier, (oorspronkelijk) thesaurier, financieel beheerder

aerenculus

oom

aerenculus magnus

grootmoedersbroeder

aeres

grootvader

aeres maternus

grootvader van moederszijde

aeres paternus

grootvader van vaderszijde

aetas

leeftijd

aetatis

oud, in de leeftijd van ...

aetatis annorum

jaren

aetatis dierum

dagen

aetatis hebdomadorum

weken

aetatis horarem

uren

aetatis mensium

maanden

aetatis septimanarum

weken

aetatis provectae

op gevorderde leeftijd

aetatis suae ...

in de leeftijd van ...

affidati

ondertrouw, verloofden

affines

verwanten aan vrouwelijke zijde

affinis

huwelijk met de kinderloze weduwe van iemands broer, zwager, (alg.) aanverwant, aangehuwde, (bn)aanverwant, aangehuwd, verzwagerd

affinitas, affinitatis

aanverwantschap, zwagerschap, verzwagering, verwantschap of vermaagschapping door aanhuwelijking

ager

veld, akker

agere

doen, handelen

agere (porcos)

varkens hoeden

ager novalis

braakland, omgeploegd land dat men onbebouwd laat liggen

agicessatio

braakliggend

agnata

bloedverwant van moederszijde

agnatio

bloedverwantschap van vaderszijde

agnatus

verwant van vaderskant, verwant in mannelijke linie

agnitio

erkenning (van onwettig kind)

agnomen

bijnaam

agrarius

landbouwer, landman, boer, akkerman, buitenman

agrestis

landbouwer, landman, boer, akkerman, buitenman

agricola, agricole, agricultor

landbouwer, landman, boer, akkerman, buitenman

agricolae

landbouwer

agricultura

akkerbouw, landbouwkunde

agynus

man zonder vrouw

a lapide

door een steen

alegenus

geboren in de vreemde

alias N...

anders genoemd ...,anders geheten, anders gezegd

aliegena, aliegenus

geboren in de vreemde

alienigenus

buitenlander

alienum (corpus)

vreemd element

alii(s) et alii

en andere(n)

aliquis, aliqua

iemand, een of andere

aliquot

enige

aliunde

van elders

alius

anders

allegatus est pro patre

aangewezen als de vader

allodium

is volle/uitsluitend eigendom van de bezitter, zonder enige leenplicht

allutarius

zeemtouwer, wit looier, bereider van zacht leder

altare

altaar

alter

een andere

altera

de een, de ander, andere (vr. enkelvoud, onz. meervoud)

altera die

de dag daarna, de andere dag

alumna

pleegdochter

alumnus

pleegzoon, leerling, discipel

ama

aam, oude wijnmaat

amatina

tantesdochter van vaderszijde (volle of eigen nicht)

amatinus

tanteszoon van vaderszijde (volle of eigen neef)

ambio extranix

buiten komende, die één paar vormen

ambo

beiden

ambo hic nati

beiden hier geboren

ambo parochiani

beiden van deze parochie

amens

krankzinnig

a me pastore baptizatus

door mij pastoor gedoopt

amica, amicus

vriendin, vriend, verwant, aanverwant, (bn)vertrouwd, vertrouwelijk, trouw

amicitia

vriendschap, ook (bloed)verwantschap, ook gilde

amita

tante van vaderszijde

amita magna

groottante van vaderszijde

amita major

zuster van de overgrootouders

amita maxima

zuster van de betovergrootouders

amitina

tantesdochter van vaderszijde

amitinus

tanteszoon van vaderszijde

amitini

broers en zusters van de kinderen

amitinus magnus

kleinzoon van de zuster van de grootvader

amplissima, amplissimus

(titel) hoogaanzienlijk, hooggeëerd

ampullarius

flessenmaker, flessenblazer

an

of (in vraagzin)

a nativitate

sinds de geboorte

ancellator

vogelvanger

ancilla

dienstmaagd, meid, dienstmeid, dienstbode, dienstmeisje,jonge vrouw

ancilla mineus

zoogster

ancilla nutriens

nurse, zoogster

anilitas

ouderdom, hoge leeftijd (van vrouwen gezegd)

animam sui creatori reddidit

gaf zijn ziel terug aan zijn Schepper

annalis

één jaar oud, jaarlijks

anniculus

slechts één jaar oud

anniversarium

(ver)jaardag, jaargetijde

anno

in het jaar

anno aetatis (suae) 12

in zijn 12e levensjaar, 12 jaren oud

anno Christi

in het Christelijk jaar

anno Domini

in het jaar van de Heer

anno eodem ut supra

in hetzelfde jaar als boven,zelfde leeftijd als hierboven

annonarius

graanhandelaar, korenhandelaar

annorum

in de leeftijd

annuatim

jaarlijks

annum

jaar

annus

jaar

anonima, anonimus

naamloos

ante

voor, voorheen

antea

vroeger, te voren

antecessor

voorganger, voorouder, voorzaat, voorvader

antedictus

voornoemde

ante diem pridie

eergisteren,(letterlijk: de dagvoorgisteren)

ante meridiem

voormiddag

antenatus

stiefzoon (waarvan de vader overleden is)

ante nuptiael, nuptiale

huwelijkse voorwaarden

antesignanus

(mil.) sergeantmajoor, opperwachtmeester

antiqua, antiquus

(bn) oud, bejaard, (mv.) voorouders, voorzaten,voorvaderen

anus vetula

oude vrouw

anus antiqua

oud, bejaard

apiarius

imker, bijenhouder, bijenteler, bieboer, bijenboer, bijker

apoplexia

beroerte

apricator

bleker

aprilis

april

apud

bij, voor

apud acta

bij volmacht

aqua

water

aquabojolus

koster

aquarius

bronmeester, opzichter over fonteinen en waterwerken, waterdrager

arator

akkerman, landman, landbouwer, ploeger

arbalista

(mil.) slingeraar, slingerschutter

arborator

boomkweker

archiator

arts, geneesheer, lijfarts, eerste geneesheer in ziekenhuizen, officier van de gezondheidsdienst, ook deken van de medische faculteit

archidiaconus

aartsdiaken

arcularius

schrijnwerker, meubelmaker, boogmaker

area

hofstede, haardstede, huis, haard, erf

argentarius

zilversmid, bankier, (geld)wisselaar

armentarius

koedrijver, veedrijver, koeherder, koewachter, veehoeder

armigar

schildknaap

armiger

gewapende, wapendrager, page, edelknaap, schildknaap

aromatopola

specerijenkoopman, kruidenier, drogist, apotheker

articulo mortis

op het ogenblik van het sterven

artifex

ambachtsman, handwerker

artista

artiest, handwerker, ambachtsman

ascendens

(bn) voorgaand, opgaand, opklimmend

assator

gaarkok, gaarkeukenhouder

asserens se nominari N...

die beweert te heten ...

asserere

bekennen, bevestigen

assertione matris (ex)

volgens de verklaring van de moeder

asseruere

bekennen, bevestigen

asseruit

hij bekent (bv. de vader te zijn)

assete

grondslag

assignat

hij of zij wijst aan, wijst toe

assignatus

gevolmachtigde

assisia

onkosten die men betalen moet bij een openbare verkoping, belasting vooral op levensmiddelen, verterings- en gebruiksbelasting

astans

de aanwezige

astantibus

aanwezigen (soms bij een doop)

astare

erbij staan, aanwezig zijn

astavia

grootmoeder van de overgrootmoeder

asthmate

door astma

asthmaticus

asthmalijder

astrologus

sterrenkundige, sterrenwichelaar

ataeres

vader van de betovergrootvader

atamita

zuster van de betovergrootvader

atavia

grootmoeder van de overgrootmoeder

atavus

betovergrootvader

atavunculus

broer van de betovergrootmoeder

atenarius faber

ketellapper, koperslager

atmatertera

zuster van de betovergrootmoeder

atnepos

kleinzoon van de achterkleinzoon

atneptis

kleindochter van de achterkleinzoon

atpatruus

broer van de betovergrootvader

atque

en

attestatio de vita

bewijsschrift van leven, levensbewijs, getuigenis, getuigschrift

attingens

bereikend (van een leeftijd)

atuepis

kleindochter van de achterkleinzoon

atuepos

kleinzoon van de achterkleinzoon

aucellator

vogelaar, vogelvanger, valkenier

auf(f)ugere

vluchten

augusti

augustus

aurifaber

goudsmid, juwelier, zilversmid

aurifex

goudsmid

aurifodinarius

goudgraver, putjesschepper

auriga

voerman, wagenbestuurder, wagenknecht

autem

echter

avi

grootouders

avia, ava

grootmoeder

avia materna

grootmoeder van moederszijde

avia paterna

grootmoeder van vaderszijde

avi pater

overgrootvader

avitus

(bn) grootvaderlijk

avuncula

tante van moederszijde, moederszuster, behuwdtante, vrouw van moedersbroeder

avunculus

oom van moederszijde, moedersbroeder, behuwdoom van moederszijde, man van moederszuster

avunculus magnus

oudoom, grootmoedersbroeder

avunculus major

overgrootmoedersbroer

avunculus maximus

broer van de betovergrootmoeder

avus

grootvader, (alg.) voorouder, voorzaat, voorvader, oude vrouw

avus maternus

grootvader van moederszijde

avus paternus

grootvader van vaderszijde